Dünya genelinde sadece Yozgat'ta yetişiyor! Koruma altına alındığı duyuruldu

Yozgat’ın Aydıncık ilçesindeki Kazankaya Kanyonu, dünyada yalnızca bu bölgede yetişen endemik bir bitkiye ev sahipliği yapıyor. "Yurt Tülübaşı" olarak bilinen ve bilimsel adı Psephellus turcicus olan bu nadir bitki türü, Tarım ve Orman Bakanlığı 9. Bölge Müdürlüğü Yozgat Şube Müdürlüğü tarafından yürütülen kapsamlı çalışmalarla korunmaya devam ediyor. 2018 yılında başlatılan Tür Eylem Planı çerçevesinde, bitkinin popülasyon artışı ve yaşam alanının sürdürülebilir şekilde yönetilmesi amaçlanıyor.

Yıllık Olarak Takip Ediliyor

2018’de hazırlanan Tür Eylem Planı kapsamında, Yozgat Şube Müdürlüğü tarafından başlatılan izleme ve gözlem çalışmaları, Yurt Tülübaşı'nın popülasyon dinamiğini yıllık olarak takip ediyor. İlk yapılan gözlemlerde 900 birey sayısı rapor edilirken, 2019 yılında bu rakam bin, 2020 yılında bin 250, 2021’de bin 350, 2022’de bin 370 ve 2023’te bin 415 olarak belirlendi. Bu artış, bitkinin korunmasına yönelik stratejilerin başarıyla uygulandığını ve popülasyonun artış gösterdiğini ortaya koyuyor.

Koruma stratejileri kapsamında, türün yaşam alanlarının düzenli olarak haritalanması ve izlenmesi büyük önem taşıyor. 2019-2023 yılları arasında yürütülen Tür Koruma Eylem Planı doğrultusunda, bitkinin yaşam alanları GPS teknolojisi ile ölçülerek haritalandı. Bu süreçte tohumlar gen bankalarına ve botanik bahçelerine gönderildi. Üniversitelerle işbirliği yapılarak ex-situ (doğal yaşam alanı dışı) çalışmalar yürütüldü.

Toplum Bilincinin Artırılmasına Odaklanıldı

Yurt Tülübaşı’nın korunmasına yönelik çalışmalar sadece teknik düzeyde sınırlı kalmayarak, toplum bilincinin artırılmasına da odaklandı. 2023 yılında, Tarım ve Orman Bakanlığı Yozgat Şube Müdürlüğü tarafından okullarda düzenlenen eğitim programları ile bitkinin önemi öğrencilere aktarıldı. Bitki, bu eğitimlerde "bayrak tür" olarak tanıtıldı ve yerel yönetimlerin internet sitelerinde bilgilendirme çalışmaları yapıldı.

Yurt Tülübaşı, Aydıncık ilçesindeki Kazankaya Kanyonu'nda, 730 ile 1120 metre arasındaki yüksekliklerde yetişen bir bitki türü olarak dikkat çekiyor. Ancak, bu sınırlı yayılış alanı, bölgedeki eski bir mermer ocağının bitkinin yaşam alanını kısmen yok etmesi gibi tehditlerle karşı karşıya kaldı. Her ne kadar mermer ocağının faaliyetleri durdurulmuş olsa da, gelecekteki baraj projeleri gibi olası tehditler göz önünde bulunduruluyor. Bu bağlamda, koruma öncelikli alanlarda madencilik ve diğer faaliyetlerin sınırlandırılması gerektiği vurgulanıyor.

Yurt Tülübaşı bitkisinin korunmasına yönelik yürütülen çalışmalar, popülasyonun artışı ve yaşam alanının korunması konusunda olumlu sonuçlar verdi. Ancak, türün gelecekte de güvence altına alınabilmesi için sürdürülebilir koruma stratejilerinin devam ettirilmesi büyük önem taşıyor. Yozgat’ın bu nadir bitkisi, hem ekosistemin korunması hem de biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliği açısından kritik bir role sahip.