İnsanlar konuşarak anlaşırlar. Ağzını açan insan anlaşılmak ister. Anlaşılmak isteyeni anlamaya çalışmak her insanın görevidir. Dolayısıyla insanlar arasında iletişim olmak zorundadır.

Diyalog, karşılıklı olarak oturup konuşmaktır.

Diyalog, kültürleri, medeniyetleri ve dinleri temsil edenler arasında olabilir. Böyle bir diyalogda herhangi bir sakınca yoktur.

Aynı dünyada yaşayan ve farklı inançları paylaşan insanların, “insanlığın ortak sorunlarını” halletmek üzere bir araya gelmeleri çok doğaldır ve olması da gereklidir.

Mesela, tek Allah inancından uzaklaşan müşrik, ateist, putperest, ateşperest veya maddeperestleri Allah’ın Bir ve Tek olduğuna davet etmek, bütün semâvî dinlerin ortak bir problemidir ve bu sorunu çözmek için birlikte hareket edilmesi gereklidir.

Dünyada bugün mevcut olan ve kıyamete kadar da bulunacak olan bu ciddi problem ehl-i kitap olduğunu iddia edenlerin gayretleri ve işbirliği çözülmeye çalışılabilir.[1]

Eğer onlar böyle bir çalışmadan uzak kalıyor ve bu sorunu görmezlikten geliyorlarsa, onların Yüce Allah’a olan sevgilerinden şüphe duyulması da normal hale gelebilir.

Diğer din mensuplarıyla bir araya gelerek değişik konuları tartışmak veya konuşmak, onları ikna etmeye ve etkilemeye çalışmak mümkündür.

Müslümanların bu konuda çekinecekleri herhangi bir durum söz konusu değildir. Günümüz dünyasında insanlığın ortak problemlerinin çözümü noktasında işbirliği ise artık kaçınılmaz görünmektedir.

Dolayısıyla farklı din mensuplarının birbirlerini tanıyarak doğru bilgi sahibi olmaları ve daha doğru kararlar verebilmeleri için “diyalog” yani karşılıklı görüş alış-verişi elzemdir.

Bu dünyanın havasını ve suyunu hep birlikte paylaşan insanların “birbirlerinin boğazını sıkmadan” bir şeyler konuşup tartışabilmeleri mümkündür.

Diğer taraftan unutmamak gerekir ki, başka din ve inanç mensuplarına İslam’ın tebliğini en güzel şekilde yapmak ve İslam’ın ilkelerini yaşayarak en güzel örneği ortaya koymak mü’minlerin görevidir; hatta boyunlarının borcudur.

Bu da kendi kabuğuna çekilmekle değil, dünyanın her köşesinde var olmakla ve diyalogla mümkün olabilir. Zira diyaloga girmeden ne tebliğ yapılabilir ne de Müslümanların üzerinde oynanmak istenen oyunlara “bir aktör olarak” müdâhale edilebilir.

Müslümanların en önemli vazifelerinden bir diğeri de, bütün insanlığın barış içerisinde yaşamalarını sağlayacak “ortak noktaları” bulmaya çalışmaktır. Dinler ve kültürler arasında çatışmalar çıkarmak ve buradan çıkar sağlamak isteyenlere “engel olmaktır.”

Onların ellerine koz vermemektir. Ekmeklerine yağ sürmemektir. Akla, mantığa ve sağduyuya aykırı hal ve hareketlerde bulunmamaktır.

Elbette İslam, gerektiğinde savaşı emretmiştir.[2] Ama her zaman barıştan yana olmuş; sulhu tavsiye etmiş,[3] sebepsiz çatışmaları/ kavgaları kesinlikle doğru bulmamıştır.[4]

Ayrıca belirtmek gerekir ki, bütün olumlu çabalar, konuşmalar, girişimler karşılıksız kaldığında ve bir sonuç vermediğinde Müslümanların kendilerini suçlu hissetmelerini gerektirecek herhangi bir durum söz konusu değildir.[5]

O takdirde tevhide, nübüvvete ve ahirete inanmaya ikna olmayan, kendi bildiğini okumaya devam eden, atalarının gittiği yolda gitmekte ısrar eden böyle kimselere: “sizin dîniniz size, bizim dînimiz bize”,[6] “sizin amellerinizin karşılığı size, bizim amellerimizin karşılığı da bize”[7], “aramızda bu konuda kavgaya gerek yok; zaten Yüce Allah, sizi de bizi de huzurunda toplayacak. Dönüşümüz O’na”, “Hesap gören olarak Allah yeter” der ve biz yolumuza devam ederiz.

Sonuç olarak, diyalog her halükarda olmalıdır. Diyaloga açık olanlar ve hazırlıklarını çok önceden yapanlar her zaman kazançlı çıkacaklardır. (13.04.2007)