Eskiden saraylarda soytarılar olurmuş, günümüzde birine hakaret etmek ya da aşağılamak için kullanılan bu soytarı tabiri aslında geçmişin büyük bir denetim mekanizması.

Soytarı kimdir diye sorunca üstatlardan çok ilginç cevaplar alıyoruz. Bunlardan benim dikkatimi en çok çeken İlhan Selçuk oluyor. Selçuk; "Soytarı, zanaatının koşullarında, kişilere ve olaylara yönelik yergileri gülmeceye dönüştürüp taşı gediğine koymasını bilen kişidir." diyor.

Soytarılar çok yönlü, entelektüel kişiliklerdi. Şiirden, müzikten, tiyatrodan anlar, çoğu yer ve gök bilimleriyle ilgilenirdi. 15. yüzyılın başında Meksika İmparatoru Montezuma'nın sarayında soytarılar felsefe yapardı. Fransa Kralı 13. Charles döneminde sarayı soytarısı Marais'in yönettiğini tarih kitaplarından okuyoruz.

Her ne kadar Keloğlan filmlerinde bize soytarının görevinin padişahı eğlendirmek olduğu gösterilmiş olsa da durum tam da öyle değil. Soytarı aynı zamanda sokakla padişah arasındaki bir köprüdür. Sokakta padişah hakkında ne söylenir, ne konuşulur, itibarı nasıldır hepsini usulüne uygun şekilde padişaha iletir. Halkın dertlerini, şikayetlerini, beklentilerini, padişah arkasından iş çevirenleri hepsini bir bir söyler. Böylece padişah arkasından iş çevirmeye çalışan saray efradı da kendine çeki düzen verir.

Bir örnekle ifade etmek gerekirse; bütün gece sabaha kadar içip, akşama kadar sızması nedeniyle bir çok devlet işini aksatan Kral II. Charles’ın soytarısı, bir sabah Kral daha yeni uyumaya hazırlanırken odasına girmiş ve onu uyutmamıştı. Kral II. Charles; "Peki tamam, duyayım hatamı, söyle!" deyince krala, "Bütün ülkenin diline düşen hatanızı burada söyleyerek başımı derde sokacak değilim" diyerek zekice bir karşılık vermişti. Böylece kendiyle ilgili bir söylenti olduğunu öğrenen kral sonrasını da araştırıp hatasını fark etmişti.

Günümüzde de benzer kişilere ihtiyaç var. Saraya elini kolunu sallayarak girecek, hükümdara açık açık konuşabilecek, bazen güldürüp bazen düşündürecek soytarılar gerekli. Yoksa kral her şeyi güllük gülistanlık sanıyor.